III. Norma i poprawność językowa – podstawowy zakres tematyczny „Poradnika Językowego”
Pojęcie normy językowej wywodzi się z praskiej szkoły strukturalistycznej. Zdefiniował je, wraz z pojęciem kodyfikacji i odmian funkcjonalnych języka ogólnego, Bohuslav Havránek, a na grunt językoznawstwa polonistycznego przeniosło je – cytowane już – strukturalistyczne opracowanie zagadnień kultury języka autorstwa D. Buttler, H. Kurkowskiej i H. Satkiewicz (1973). Sam Witold Doroszewski, uznawany za twórcę kultury języka jako dyscypliny językoznawczej, terminem norma językowa posługiwał się rzadko, chociaż błąd językowy definiował jako niezamierzone i niecelowe odstępstwo od normy języka ogólnego (literackiego) bądź zwyczaju językowego panującego w danym środowisku lub danej epoce rozwoju języka. Był natomiast W. Doroszewski autorem fundamentalnego dla tej problematyki artykułu Fizjologiczny mechanizm błędów językowych* i wręcz mnóstwa publikowanych w „Poradniku Językowym” porad i komentarzy poprawnościowych oraz objaśnień wyrazów i zwrotów. Stworzył wzorzec działalności kulturalnojęzykowej, a jego osobisty autorytet jako językoznawcy i intelektualisty powodował to, że jego rozstrzygnięcia i wskazówki miały normotwórczy charakter.
Dyskusja o normie współczesnej polszczyzny zajmuje stałe miejsce na łamach „Poradnika Językowego” od momentu utrwalenia tego pojęcia w językoznawstwie polonistycznym – por. przykładowo: D. Buttler, Typy błędów leksykalnych (1970), O sprawdzianach poprawności językowej w zakresie słownictwa (1972), Norma realna a kodyfikacja (1986), Niektóre cechy normy leksykalnej (1990); S. Bąba, Zagadnienia normatywnej łączliwości frazeologizmów (1986); B. Walczak, O kryteriach poprawności językowej – polemicznie (1986); D. Bartol-Jarosińska, Problematyka normatywna regionalizmów (1988); G. Dąbkowski, O normie potocznej (1989); J. Puzynina, O pojęciu kultury języka (1990), Problem kodyfikacji normy języka polskiego (1997); H. Satkiewicz, O zasadach aktualnej polityki językowej (1990); A. Pajdzińska, Literatura a normy języka ogólnego (1993); W. Lubaś, Kilka uwag o kodyfikacji publicznej wymowy polskiej (1995), O polskiej polityce językowej (2012); A. Grybosiowa, O współczesnym stosunku do normy językowej. Uwagi dyskusyjne (1999); J. Zimnowoda, Normatywistyka wobec zapożyczeń w języku polskim (1999); M. Bańko, O normie i błędzie (2008), Czego bronimy, broniąc języka? O możliwych przyczynach niechęci do wyrazów zapożyczonych (2014); U. Żydek-Bednarczuk, Społeczeństwo informacyjne a problem normy językowej (2007); E. Awramiuk, Współczesna pisownia polska: między normą a uzusem (2013); E. Gruszczyńska, Norma językowa a przekład (2014); M. Bugajski, Pragmatyka a lingwistyka normatywna (2013), Kultura języka w Internecie (2015); M. Steciąg, Kim jest językoznawca normatywista dziś? Przyczynek do dyskusji o zadaniach współczesnej normatywistyki (2014); J. Porayski-Pomsta, Językowa norma rozwojowa w ontogenezie wobec normy poprawnościowej języka polskiego (2015).
Z całą pewnością w żadnym z czasopism polskich ani zagranicznych ta problematyka nie występowała tak nieprzerwanie z uwzględnieniem zmian w teorii języka i koncepcji językoznawczych oraz stanowisk przedstawicieli różnych środowisk naukowych. Do tego trzeba dodać stałe rubryki porad i komentarzy językowych, wywodzące się z praktyki poradnikowej Romana Zawilińskiego, rozwinięte i udoskonalone pod względem naukowym przez Witolda Doroszewskiego, redagowane później przez jego następców i kontynuatorów, do których należy zaliczyć Mieczysława Szymczaka, Andrzeja Sieczkowskiego, Roxanę Sinielnikoff, Danutę Buttler, Halinę Satkiewicz, Janusza Siatkowskiego, Antoninę Grybosiową, Barbarę Klebanowską, Zygmunta Saloniego, Elżbietę Mańczak-Wohlfeld, Andrzeja Markowskiego, Jana Miodka, Stanisława Bąbę, Edwarda Brezę, Jana Wawrzyńczyka, a w ostatnim okresie – Ewę Rudnicką, Dorotę Połowniak-Wawrzonek, Beatę Nowakowską, Marcina Zabawę, Katarzynę Kłosińską, Stanisława Dubisza. I znowu trzeba podkreślić: nie ma drugiego czasopisma, w którym ta problematyka byłaby tak długo i z taką intensywnością prezentowana. Trzeba więc stwierdzić, że dla kształtowania normy polszczyzny ogólnej i dobrych obyczajów komunikacji językowej „Poradnik Językowy” jest czasopismem wielce zasłużonym.